İnsanlar ile bilgisayarların anlaşabilmesi için günümüze kadar biribirinden farklı arabirimler ve arayüzler tasarlanmıştır. Fare, klavye, mikrofon, renkli işaretleyici, kamera gibi arabirimler girdi bilgilerini toplarken, ekran, hopârlör gibi arabirimler ise çıktı bilgilerini sağlamaktadırlar. Tüm bu arabirimler aslında 4 temel bilgi parçasını kullanmaktadırlar : Yazı, sabit görüntü, hareketli görüntü (video) ve ses.
Bu temel bilgileri düğme, sekme, yazı alanı, kaydırma çubuğu, pencere, menü gibi çeşitli arayüz modellemeleri ile kullanmaktayız.
Bu arayüzler üzerinde tıklama, seçme, gruplama, sürükleyip bırakma, yazma, seslenme, hareket etme gibi çeşitli eylemleri gerçeklemekteyiz.
Bu çerceve içerisinden baktığımızda elimizde milyonlarca alternatif veri girişi ve çıkışı yapabileceğimiz bir etkileşim dünyası ortaya çıkmaktadır. Fakat insanlar arasındaki iletişim mekanizmasını düşündüğümüzde aslında yukardaki arayüz çeşitlerinin ne kadarda mekanik olduğu ve bilgisayar ile iletişimimizde çok engelli bir arakatman oluşturduğu görülmektedir. Bu yapılar üzerine inşa edilmiş arayüzler ise insanların ilk bilgisayar deneyimlerinde sorunlar yaşamasına ve daha sonrasında ise verim ve zaman kayıplarına neden olabilmektedirler.
Peki bu arabirimler ve arayüzlerin ötesinde nasıl bir tasarım insan bilgisayar etkileşimi bir sonraki boyuta taşıyabilir. Bunun üzerine kafa patlatmadan önce insanlar arasındaki iletişim yapılarının detaylı olarak irdelenmesi gerekmektedir. İnsan iletişiminde vucut dili, ses tonu ve söz olmak üzere 3 ana eylem ön plana çıkmaktadır. Yapılan bir araştırmaya göre (Mehrabian and Ferris,’Inference of Attitude from Nonverbal Communication in Two Channels’ in The Journal of Counselling Psychology Vol.31, 1967,pp.248-52) iletişimde vucut dilinin etkisi %55, ses tonunun etkisi %38 ve söz/içeriğin etkisi ise %7 olarak ölçümlenmiştir. Bilgisayar ile iletişimizde ise gerçek anlamda vucut dilimizin yada ses tonumuzun hiç bir katkısı bulunmamaktadır. Fare yada klavye üzerinde yaptığımız parmak hareketlerini vucut dili olarak yorumlayanlar olabilir fakat bu noktada bir çelişki ortaya çıkmaktadır. Bir kişiyle iletişimimizde kullandığımız vucut dili anlatılan içeriği destekler ve tanımlar niteliktedir. Karşıdaki kişiye birebir olarak verilecek mesajı içermemektedir. Bu nedenle işitme engelliler arasında kullanılan işaret dilinden bir farkı bulunmamaktadır. Doğrudan bir çıkarımla bilgisayar iletişiminde normal hayatta kullandığımız etkileşim araçlarının sadece %7 lik bir kısmını kullanmaktayız.
Şu anki bilgisayar ile iletişimimizde kullandığımız tüm arayüzlerin ve arabirimlerin ciddi anlamda eksikleri bulunmaktadır ve insan-insan etkileşimden olabildiğince uzaktır. Yapılması gereken insanların kendi aralarındaki etkileşimde kullandığı yöntemlerin, bilgisayar ile etkileşimde de kullanılabilir hale indirgenmesidir.
Çok harika bir yazı, teşekkürler.
Güzel bir yazı olmuş. Hakikaten de bilgisayar şu an için kısır görünmekte. Dikkat ederseniz günümüzdeki gelişmeler hep bu bahsi geçen %7 lik iletişimi arttırmak üzerine. Örneğin dokunma duyusunun eklenmesi eminim bu yüzdeyi epey bir yükseltmiştir.
“bilgisayar” ve “insan” arasında takdir edersiniz ki pek çok farklar mevcuttur ve bu farklar devam ettiği müddetçe insanların kendi aralarında kurduğu etkileşim insan-bilgisayar arasındaki etkileşim için iyi bir model olamayacaktır. Bu konuda benzer yanılgılarla geliştirilen mesela “konuşmanın” iyi bir insan-bilgisayar etkileşim aracı olacağını öngörerek yürütülen çalışmalar başarılı olamamıştır. Çünkü bilgisayar insan seviyesinde değildir ve bilgisayarın “anlayacağı dilden konuşmak” gerekmektedir yani klavye, fare, vs. ile veya henüz bilmediğimiz daha iyi bir yöntem ile.